Χρέος, Αναδιανομή, ΔΝΤ, Eurogroup

 Χρέος, Αναδιανομή, ΔΝΤ, Eurogroup

 Το ε­ρώ­τη­μα δεν εί­ναι για­τί η κοι­νω­νία δεν ε­ξε­γεί­ρε­ται, αλ­λά για­τί αρ­γεί

  

Συνέντευξη στην Εποχή, Δευτέρα, 03 Δεκεμβρίου 2012

** Θεω­ρούν πα­ρά­πλευ­ρη α­πώ­λεια της «θε­ρα­πείας» που ε­πι­βάλ­λει η τρόι­κα η α­πο­δό­μη­ση της κοι­νω­νίας
** Η «γραμ­μή» του ΔΝΤ έ­χει ε­πι­κρα­τή­σει ι­δε­ο­λο­γι­κά στη σύ­γκρου­ση με την Γερ­μα­νία και ο ευ­ρω­παϊκός Νό­τος συ­ντάσ­σε­ται πί­σω α­πό αυ­τή.
Η δια­φω­νία α­ντα­να­κλά και τις δια­φο­ρε­τι­κές προ­σεγ­γί­σεις με­τα­ξύ Η­ΠΑ και ευ­ρω­παϊκών ε­λίτ γύ­ρω α­πό τη δια­χεί­ρι­ση της κρί­σης ό­χι μό­νο για το πα­ρόν αλ­λά και για το μέλ­λον.


«Η επαναγορά ομολόγων ακόμη και αν υλοποιηθεί πλήρως, δεν λύνει τα βασικά ζητήματα που αφορούν την έξοδο από την κρίση. Αυτό», σημειώνει ο Σπύρος Λαπατσιώρας, είναι η προσπάθεια «να αποτυπωθεί στα χαρτιά ότι είναι εντός στόχων το ελληνικό πρόγραμμα, χωρίς διαγραφή διακρατικών δανείων και να κερδηθεί πολιτικός χρόνος, ο οποίος θα συνοδεύεται αναγκαία με νέα μέτρα, που θα υπηρετούν τον ευγενή στόχο της εθνικής αναγέννησης». Παράλληλα, επισημαίνει ότι ούτε ένα ευρώ
δεν θα δοθεί για ανάσχεση της ύφεσης και μείωση της ανεργίας.

Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε
ο Θό­δω­ρος Μι­χό­που­λος


Πριν ακόμα μπουν οι υπογραφές στις αποφάσεις του Eurogpoup, με τις οποίες υποτίθεται ότι σώθηκε η χώρα, η τρόικα ζητάει και νέα μέτρα! Έχει κάποια λογική αυτή η τακτική;

Η απόφαση του Eurogroup – αν μπορούμε να μιλάμε για απόφαση και όχι για την εγκαινίαση μίας διαρκούς διαδικασίας διαβούλευσης με αβέβαιο αποτέλεσμα, μέχρι την 13η Δεκεμβρίου το νωρίτερο –  επιχειρεί να λύσει δύο σημαντικά προβλήματα για την τρόικά. Το πρώτο, είναι το πρόβλημα του «χρηματοδοτικού κενού». Δηλαδή, απλοποιώντας ελαφρά, των μεγαλύτερων αναγκών σε χρήματα που θα έχει η ελληνική οικονομία σε σχέση με το ύψος των αναγκών που είχε εκτιμηθεί το Μάρτιο του 2012 (ανάγκες οι οποίες μεγάλωσαν εξαιτίας της βαθύτερης ύφεσης σε σχέση με αυτήν που αναμενόταν), χωρίς να αυξηθούν τα χρήματα που δίνει η τρόικα. Το δεύτερο, είναι η συγκρότηση μίας συναίνεσης μεταξύ της Ε.Ε, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ στη βάση κάποιων εκτιμήσεων που δεν τις πιστεύει κανείς (για τη μεγέθυνση της οικονομίας, τα επιτόκια, τα πρωτογενή πλεονάσματα και τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις και αν χρειαστεί καινούργια μέτρα), ότι το ελληνικό πρόγραμμα είναι εντός στόχων και επομένως η διαδικασία εσωτερικής υποτίμησης βαίνει καλώς. Τα μέτρα, άγνωστο ακόμη πόσα, επειδή εξαρτάται και από την εξέλιξη του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων, προκύπτουν αφενός μεν, ως υπόλοιπο αυτής της αριθμητικής –κάπως πρέπει να καλυφθεί το «κενό» στους αριθμούς που παρήγαγαν για να φτιαχτεί η συμφωνία, αφετέρου δε, ως αναγκαίο συστατικό μίας λογικής η οποία θεωρεί αναγκαία παράπλευρη συνέπεια της θεραπείας την αποδόμηση μίας κοινωνίας (στο βαθμό που δε τη θεωρεί τμήμα της θεραπείας) με ότι αυτό συνεπάγεται.


Η κυβέρνηση πανηγυρίζει. Μέχρι και σχετικό βίντεο με τον εαυτό του στη θέση του σωτήρα ανήρτησε στην προσωπική του ιστοσελίδα ο Αντ. Σαμαράς. Δικαιολογείται αυτό το «πανηγύρι» από τις αποφάσεις του Eurogpoup;

Ο κ. Σόιμπλε δήλωσε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα θυμίζει την καταστροφική κοινωνική κατάσταση που βρέθηκαν «οι χώρες του ανατολικού μπλόκ μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης». Πρόκειται για αναμενόμενο συμπέρασμα και κατάληξη, από την άσκηση πολιτικών που έχουν ως προϋπόθεση ότι η Ελλάδα αποτελεί «σοβιετική οικονομία» (παλιότερα έλεγαν την «τελευταία» στην Ευρώπη, τώρα απ’ ότι φαίνεται ανακαλύπτουν και άλλες τέτοιες). Φαντάζομαι ότι δεν πανηγυρίζει γι’ αυτό το επίτευγμα η κυβέρνηση, οπότε μπορούμε να σκεφτούμε κάποιους άλλους λόγους. Ένας πρώτος, μικρός βεβαίως για να δικαιολογεί πανηγυρισμούς είναι ότι δεν απέτυχε πολύ στους στόχους του προϋπολογισμού που ψήφισε πριν 15 μέρες. Εκεί προϋπολογιζόταν ότι μέχρι το τέλος του 2012 θα διαθέσει 3.5 δις. για αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου και τώρα με αυτήν την απόφαση υπολογίζονται γύρω στα 2δις. – όχι πολύ μεγάλη απόκλιση από τη ρευστότητα που είχε υποσχεθεί.
Ούτε ένα ευρώ για ανάσχεση της ύφεσης και της αύξησης της ανεργίας, με δέσμευση όλων των τυχόν πρωτογενών πλεονασμάτων όχι για ανάπτυξη αλλά για πληρωμή χρέους, με μία ύφεση πρωτοφανή για το 2013 και την κοινωνία να αποσυντίθεται, με ορίζοντα παραμονής εκτός αγορών το 2030 –μη ξεχνάμε τις υψηλές χρηματοδοτικές ανάγκες που συσσωρεύονται για μετά το 2022,  είναι ανεδαφικοί οι πανηγυρισμοί. Από μία άλλη οπτική, στο Eurogroup αποφασίστηκε ότι οι ευρωπαίοι θα βλέπουν την ελληνική κοινωνία να καταρρέει αυτό το έτος.
Κλειδί στην περικοπή του χρέους κατά 40 δισ. ευρώ φαίνεται να είναι η επαναγορά των ομολόγων. Υπάρχουν, όμως, έντονες αμφιβολίες για το αν θα λειτουργήσει. Γιατί; Και αν γίνει υποχρεωτική τα ασφαλιστικά ταμεία δεν οδηγούνται σε πλήρη κατάρρευση;

Τις λεπτομέρειες του προγράμματος θα τις μάθουμε τη Δευτέρα. Το πρόγραμμα γίνεται σε εθελοντική βάση. Το ερώτημα είναι αν θα δεχθούν οι κάτοχοι των ομολόγων που προέκυψαν μετά το PSI να πουλήσουν για παράδειγμα ένα ομόλογο αξίας 100 κοντά στα 30. Θα κερδίσουν ρευστότητα και συγχρόνως θα ξεφορτωθούν ομόλογα τα οποία για πολλά χρόνια θα αποτιμώνται σε πολύ χαμηλή τιμή. Θα χάσουν τη δυνατότητα αν η ελληνική οικονομία βγει από το τούνελ να έχουν ένα τίτλο που θα αποτιμάται κοντά στην ονομαστική του τιμή και στη λήξη του να πληρωθούν στο ακέραιο. Η όλη διαδικασία στοχεύει με 10 δις. περίπου να αγοραστούν ομόλογα αξίας πάνω από 30δις. Το αποτέλεσμα είναι αβέβαιο, με διάφορες πιθανές περιπλοκές και στο τέλος αν δεν πιαστούν οι στόχοι θα απαιτηθεί νέος γύρος διαβουλεύσεων και εντός Ε.Ε και με το ΔΝΤ. Επίσης πρόκειται για σχέδιο το οποίο ακόμη και αν υλοποιηθεί πλήρως, δε λύνει τα βασικά ζητήματα που αφορούν την έξοδο από την κρίση. Αυτό που λύνει είναι να αποτυπωθεί στα χαρτιά ότι είναι εντός στόχων το ελληνικό πρόγραμμα, χωρίς διαγραφή διακρατικών δανείων και να κερδηθεί πολιτικός χρόνος – πολιτικός χρόνος ο οποίος θα συνοδεύεται αναγκαία με νέα μέτρα, που θα υπηρετούν τον ευγενή στόχο της «εθνικής αναγέννησης». Όσο για τα ασφαλιστικά ταμεία, η χρήση των χρημάτων των ασφαλισμένων για την επίτευξη κυβερνητικών στόχων είναι μία παλιά τακτική ώστε είναι πολύ πιθανή η εθελοντική και όχι υποχρεωτική συμμετοχή: ένα λιθαράκι ακόμη στην κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος.

Σε τι αποσκοπούν με αυτές τις ρυθμίσεις; Υπάρχει κάποιο σχέδιο για μελλοντική διαγραφή του χρέους ή απλά κερδίζουν χρόνο; Χωράει στη στρατηγική τους η διαγραφή χρέους ή είναι κάτι που αποκλείεται;

Αρχή της νεοφιλελεύθερης λογικής αποτελεί η ρήση: «όποιος δεν προσέχει φταίει και καλά να πάθει ό,τι πάθει». Όταν κάποιος επομένως δεν μπορεί να πληρώσει τότε δεν πληρώνει, επωμίζεται τις συνέπειες πλήν όμως επωμίζονται τις συνέπειες και αυτοί που τον δάνεισαν και δεν πρόσεξαν. Ας μη ξεχνάμε ότι η απόφαση να αφεθεί σε πτώχευση η Λήμαν που πυροδότησε την κρίση του 2008 ήταν αποτέλεσμα αυτής της λογικής. Η ελληνική περίπτωση και όχι μόνο (η ιρλανδική, η πορτογαλική, η ισπανική, η ιταλική και έπεται συνέχεια) με αυτή τη στρατηγική δε μπορεί να πληρώσει τα χρέη της επομένως με βάση τις θεωρητικές προϋποθέσεις αυτής της λογικής το χρέος πρέπει να διαγραφεί σε ένα μεγάλο μέρος. Δεδομένο πλέον της διεθνούς κοινότητας αποτελεί ότι είτε ότι θα υπάρξει πρόγραμμα για την Ελλάδα που θα την οδηγεί σε «κινέζικους ρυθμούς μεγέθυνσης» και συγχρόνως θα στείλει σε ιστορικό βάθος γενεών τις λήξεις των δανείων είτε απαιτείται μεγάλη διαγραφή των διακρατικών δανείων έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα επιστροφής στις αγορές και επομένως και η απεξάρτηση από τη συνεχή διακρατική χρηματοδότηση. Η υλοποίηση αυτού που σήμερα προβάλλει ως δεδομένο ωστόσο δεν είναι ευθύγραμμη και εύκολη. Η απόφαση αυτή σημαίνει πρώτον βάρη για όσους κουρευτούν, δεύτερον πολιτικές δυσκολίες. Ας σκεφτούμε για παράδειγμα ότι η γερμανική κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές θα πρέπει να ανακοινώσει πρόγραμμα περικοπών στη Γερμανία. Μία διαγραφή του χρέους της Ελλάδας τώρα κάνει μέσα από πολλά μονοπάτια πιο δύσκολο ένα τέτοιο εγχείρημα και συγχρόνως αφαιρείται η πίεση που ασκούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους σε μέρος του πολιτικού προσωπικού της Ελλάδας να δεσμεύονται στο σχέδιο της θυσίας των συνταξιούχων των εργαζόμενων και όποιας άλλης κοινωνικής ομάδας επειδή πρέπει να «σωθεί η πατρίδα».

Η ύφεση θα συνεχιστεί και τις δύο επόμενες χρονιές, 2013 και 2014, σύμφωνα με τις προβλέψεις
τρόικας και συγκυβέρνησης. ‘Έως που μπορούμε να φτάσουμε; Πόσο αντέχει ακόμα  η κοινωνία;

Μιλάμε πολύ για το χρέος ωστόσο το βασικό πρόβλημα είναι η ανεργία, ή ύφεση, η πρωτοφανής αναδιανομή πλούτου που γίνεται εις βάρος των πολλών, το ότι από το υπάρχον πρόγραμμα δεν υπάρχει προοπτική διεξόδου που να εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας.
Η κοινωνία δεν αντέχει ήδη. Για να συνεχίσουμε τη «γόνιμη» παρομοίωση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας με αυτές των χωρών της ανατολικής Ευρώπης μετά την κατάρρευση, ας θυμηθούμε τις περιγραφές από τη Μόσχα εκείνης της εποχής. Παιδιά και σκυλιά είχαν στήσει ένα ιδιότυπο καταμερισμό εργασίας. Το βράδυ, στον ύπνο στο δόμο τα σκυλιά ζέσταιναν τα παιδιά και τη μέρα τα παιδιά ζητιάνευαν φαί που το μοιράζονταν με τα σκυλιά. Πρόκειται για ακραίες καταστάσεις, αλλά ο βασικότερος παράγοντας που θα εμποδίσει να ζήσουμε ανάλογες ακρότητες εδώ είναι – πέραν της αλληλεγγύης – το αν η κοινωνία μας, οι άνθρωποί της, θα υποταχθούν ή θα ανατρέψουν την νεοφιλελεύθερη πολιτική που ασκείται. Όπως έλεγε και ο Στίγκλιτζ το ερώτημα όταν ασκούνται τέτοιες  πολιτικές δεν είναι γιατί η κοινωνία δεν εξεγείρεται αλλά γιατί αργεί τόσο να εξεγερθεί.

Το συμπέρασμά σου για την εξέλιξη της σύγκρουσης ΔΝΤ – Γερμανίας;

Ο πυρήνας της σύγκρουσης αφορά την τρέχουσα ευρωπαϊκή πολιτική: πρώτον, οδηγεί την παγκόσμια οικονομία προς «τα κάτω» και επομένως εξάγοντας ύφεση στις υπόλοιπες χώρες δυσκολεύει τη διαχείριση της παγκόσμιας κρίσης του 2008, δεύτερον, οδηγεί την Ευρώπη λόγω του επιταχυμένου ρυθμού της  σε κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση με απρόβλεπτες διαστάσεις. Δεν πρόκειται για καινούργιο μέλημα: το διατύπωνε και ένα χρόνο πριν την Αραβική Άνοιξη για τις χώρες της περιοχής λόγω της πολιτικής αποσταθεροποίησης που είχε δημιουργήσει η ίδια η δραστηριότητά του στην εν λόγω περιοχή. Όπως είναι γνωστό, το ΔΝΤ προκρίνει μία νεοφιλελεύθερη στρατηγική η οποία ωστόσο θα απλώνει τα μέτρα στο χρόνο με τρόπο που θα παίρνει υπόψη του τους ρυθμούς μεγέθυνσης, έτσι ώστε να αποφεύγει κατάστασης βαθειάς ύφεσης. Η «γραμμή» του ΔΝΤ έχει επικρατήσει ιδεολογικά σε αυτή τη σύγκρουση και ο «Νότος» της Ευρώπης συντάσσεται πίσω από αυτή. Είναι προφανές ότι αυτή η διαφωνία αντανακλά και τις διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ ΗΠΑ και ευρωπαϊκών ελίτ γύρω από τη διαχείριση της κρίσης όχι μόνο για το παρόν αλλά και για το μέλλον: το χρέος που φορτώθηκαν τα κράτη θα πρέπει να αποκλιμακωθεί και όλοι οι διαθέσιμοι σήμερα τρόποι οξύνουν τις κοινωνικές συγκρούσεις, από τη μία ή την άλλη πλευρά.

http://www.epohi.gr/portal/oikonomia/11450-sss-s-sss