A WHITER SHADE OF PALE - ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ

Editorial  της τριμηνιαίας επιθεώρησης οικονομικής και πολιτικής θεωρίας "Θέσεις"
Τεύχος 133, περίοδος: Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2015 

A WHITER SHADE OF PALE1 ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ Προαναγγελθείς θάνατος Ο μετά το δημοψήφισμα άτακτος συμβιβασμός στη νέα συμφωνία - τρίτο Μνημόνιο δεν ήταν κεραυνός που απρόσμενα έπεσε εν αιθρία. Είχε προαναγγελθεί από το τυπικά «ασύμβατο» αίτημα στήριξης προς τον ESM τρεις μόλις μέρες πριν το δημοψήφισμα, που «όπλιζε την κυβέρνηση» με λαϊκή στήριξη στον αγώνα που έδινε με «εθνική αξιοπρέπεια» απέναντι στην «εκβιαστική» στάση των δανειστών. Έναν αγώνα που όπως μάθαμε – ήδη πριν τη συμφωνία από επίσημα κυβερνητικά κείμενα – επί 7 μήνες στόχο είχε τον «έντιμο συμβιβασμό» και όχι τη «ρήξη», ως προϋπόθεση για την «ανάπτυξη» σε καθεστώς ενισχυμένης ανταγωνιστικότητας, εφικτής λόγω της προηγηθείσας πενταετούς «οικονομικής προσαρμογής», αλλά και σημαντικών «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» που έθεταν τη βάση για μια νέα εκκίνηση «της οικονομίας». Μάλιστα η κυβερνητική προπαγάνδα στη μακρά πορεία προς τη νέα ηγεμονία της που προέκυψε μετά τις πρόσφατες εκλογές, τείνει να εμφανίσει την καταστατική ολοκληρωτική παραίτησή της από την όποια στρατηγική ενίσχυσης της εργασίας στον κοινωνικό συσχετισμό δύναμης, ως έναν «αναγκαίο συμβιβασμό» που δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι η πολιτική της είναι «συμβιβασμένη». Έτσι παραπέμφθηκαν τελεσίδικα στην κοινωνική «Δευτέρα Παρουσία» κρίσιμα «κοινωνικά προαπαιτούμενα» για τους «από κάτω»: Η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η ενίσχυση των χαμηλοσυνταξιούχων, η αποκατάσταση ενός κοινωνικά ανεκτού κατώτατου μισθού, η ακύρωση των άτυπων εργασιακών σχέσεων και της εργοδοτικής ασυδοσίας, ένα ελάχιστο δίχτυ κοινωνικής προστασίας στην υγεία, στην παιδεία, στους στοιχειώδεις όρους κοινωνικής αναπαραγωγής των κυριαρχούμενων τάξεων. Είναι πλέον παρελκόμενα της «αναπτυξιακής διαδικασίας», της «μεγέθυνσης της οικονομίας» αν και εφόσον το επιτρέψουν οι μελλοντικές δυνατότητες της «αριστερής οκταετίας», μιας και η πρώτη τετραετία θα αναλωθεί σχεδόν ολόκληρη στην «εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου».

Δήλωση Σ. Λαπατσιώρα στην Κ.Ε του ΣΥΡΙΖΑ της 30/7/2015

Αγαπητές συτρόφισσες και αγαπητοί σύντροφοι
Λόγω ασθένειας δεν μπορώ να παραβρεθώ σε αυτήν την κρίσιμη και σημαντική Κ.Ε
Επισυνάπτω δηλωσή μου η οποία θα αποτελούσε και τη βάση του περιεχομένου της παρεμβάσής μου αν ήμουν παρών.

Η συμφωνία της 12/7 υπογράφεται από μία κυβέρνηση που προέρχεται από την Αριστερά. Συνάμα, την προσδιορίζει ως μία κυβέρνηση η οποία δεν μπορεί να κυβερνήσει με βάση ένα πρόγραμμα της Αριστεράς, με άλλα λόγια την προσδιορίζει ως μία κυβέρνηση η οποία θα υλοποιήσει το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας. Αυτή η κυβέρνηση, καλείται όχι μόνο να διατηρήσει ό,τι ονομάστηκε «μνημονιακό καθεστώς» αλλά να το βαθύνει και να το ενισχύσει, δομικά και θεσμικά. Να συνεχίσει ένα πρόγραμμα μείωσης μισθών, συντάξεων, γενικότερα «υποτίμησης της εργασίας», αποδιάρθρωσης όψεων του κοινωνικού κράτους, υλοποίησης ενός προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και περιστολής της δημοκρατικής εκπροσώπησης των κατώτερων τάξεων.

Memorandum, 10/7/2015, πολύ σύντομο σχόλιο

Ο,τι ακούγεται ως περιεχόμενο και μορφή της Συμφωνίας, όχι μόνο εγκυμονεί κοινωνικό εμπρησμό, αλλά δημιουργεί την απορία αν μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε κυβέρνηση δημοκρατικά εκλεγμένη η οποία να μπορεί να το εφαρμόσει, στους χρόνους του και στους όρους του. Πρόκειται για Συμφωνία που ανοίγει το δρόμο, για ενα συνεχές, "εβδομαδιαίο" δίλημμα.
Για μια Συμφωνία για την οποία ήδη διεθνώς σχηματίζονται προσδοκίες (με οικονομικό αποτέλεσμα) ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί και θα οδηγήσει σε αδιέξοδο, εντός τριμήνων στην καλύτερη περίπτωση, με ακόμη χειρότερους όρους, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά, οι οποίοι θα έχουν διαμορφωθεί από την επιχείρηση εφαρμογής της.

14/7/2015, 22:13

ΣΥΜΦΩΝΙΑ 10 ΙΟΥΛ 2015: Προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα

Αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά μας είναι ο εγκλωβισμός μίας στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ που πίστεψε ότι μπορεί να κυβερνήσει όπως προ κρίσης (ala Καραμανλή, Σημίτη) χωρίς τους μετασχηματισμούς που απαιτούνται.

Στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες μετά την κρίση του 2008, ειδικά στην ελληνική μετά την «πολεμικού τύπου» ύφεση, οι μόνοι δρόμοι είναι είτε να πληρώσουν την έξοδο από την κρίση οι υποτελείς τάξεις (αυτό που συντελείται ήδη και συνομολογεί η κυβέρνηση εν πολλοίς) είτε να πληρώσουν οι ανώτερες τάξεις. Αυτό δεν γίνεται με λόγια αλλά με πραγματικά αποτελέσματα στον κοινωνικό συσχετισμό δυνάμεων και αποτυπώνεται σε νόμους, πρωτοβουλίες και όχι σε συμβολικά «μέτρα» για να σωθούν τα προσχήματα.

Η κυβέρνηση παγιδεύτηκε σε ένα σχέδιο «ιστορικού συμβιβασμού» πολύ πριν γίνει κυβέρνηση, ό,τι ονομάστηκε «ωρίμανση» του ΣΥΡΙΖΑ και πίστεψε ότι μπορεί να κάνει το αδύνατο.

ΠΛΗΒΕΙΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΠΑΤΡΙΚΙΩΝ

Editorial Περιοδικού Θέσεις, 2015.07

1. Από τα αίτια στα αποτελέσματα

Πολλοί διερωτώνται τι έκανε την ηγετική ομάδα της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ να αλλάξει αιφνιδίως γραμμή πλεύσης. Ενώ φαινόταν ότι ήταν έτοιμη να αποδεχθεί την «οδυνηρή», «έντιμη (ma non troppo)» και πάντως ακολουθούσα τις επιταγές του νεοφιλελευθερισμού συμφωνία (με κάποιες απαλύνσεις προκειμένου να επικυρωθεί από τη Βουλή και να μην προκληθούν έντονες λαϊκές αντιδράσεις), προκήρυξε το αστραπιαίο δημοψήφισμα.

Η απόφαση αυτή εκφράζει σίγουρα το αγωνιστικό «πνεύμα της Γένοβας» που διέπει μεγάλο μέρος του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη και εάν βρέθηκε σε χειμερία νάρκη από το 2012 ως τις τελευταίες μέρες. Αυτό το «πνεύμα» έρχεται σε αντίθεση τόσο με τη στάση στελεχών προηγούμενων «γενεών» του ΣΥΡΙΖΑ όσο και των προερχόμενων από τον πασοκικό και τον επιχειρηματικό χώρο που διαφώνησαν, περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά, κρούοντας κώδωνες κινδύνου, απειλώντας με παραιτήσεις και συστήνοντας εν γένει «σύνεση» και ουσιαστικά συνθηκολόγηση.

Η κυρίαρχη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ, διαμορφωμένη από το Νοέμβριο του 2013, εδράζεται στην πεποίθηση ότι η Ελλάδα μετά την κρίση του 2008 μπορεί να κυβερνηθεί με τον προκρισιακό τρόπο, εάν υπάρξει «κατάλληλη» κυβερνητική βούληση, βασισμένη στη λαϊκή υποστήριξη και σε κάποια εξωτερική στήριξη (ο σύντροφος Ολάντ, ο διαχυτικός Γιουνκέρ, ο ευαίσθητος Ντράγκι). Πρόκειται για κλασική επιλογή ενός αριστερού κόμματος για «ιστορικό συμβιβασμό» και για άσκηση πολιτικής στο πνεύμα μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας που δεν λέει το όνομά της, αλλά δρα με αυτό το σκεπτικό. Αποτέλεσμα ήταν η μετατροπή της κοινωνικής διεκδίκησης σε εθνική με βάση την ιδέα του «ενός έθνους».

Δημοψήφισμα, Κυριακή 5/7/2015

Το δημοψήφισμα της Κυριακής είναι πανευρωπαϊκής και παγκόσμιας σημασίας.

Αυτό που διακυβεύεται είναι η καταδίκη ή η επιβράβευση των ακραίων νεοφιλελεύθερων ευρωπαϊκών πολιτικών διαχείρισης της κρίσης του 2008. Καταδίκη ή επιβράβευση από μία κοινωνία η οποία αποτελεί αντικείμενο πειραματισμού και εφαρμογής αυτών των πολιτικών με “πολεμικού τύπου” αποτελέσματα και - στη μεγάλη της πλειοψηφία - θύμα αυτών.

Τη Δεύτερα, αυτό το διακύβευμα, θα αποτελεί βάση ερμηνείας, απ' όλες τις άλλες κοινωνίες και το πολιτικό προσωπικό διαχείρισής τους, του όποιου αποτελέσματος. Επειδή το αποτέλεσμα θα απαντά σε ένα βασικό ερώτημα που απασχολεί και διχάζει την ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινότητα: “πόση λιτότητα αντέχουν οι κοινωνίες”;

Το ΟΧΙ είναι μία ψήφος καταδίκης αυτών των πολιτικών και συμβολής στην ανάσχεση του αποτελέσματός τους: την άνοδο των εθνικισμών στην Ευρώπη. Είναι μία ψήφος που δεν αμφισβητεί αλλά καταφάσκει τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δικαιώματα που θεωρήθηκαν ευρωπαϊκά δεδομένα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τοποθέτηση στην Κ.Ε ΣΥΡΙΖΑ/ 2015.02.28

Α. Βρισκόμαστε μετά από μία σημαντική χρονική στιγμή του εγχειρήματός μας: τη διαπραγμάτευση που έγινε μέχρι τώρα στο εξωτερικό, την εξωτερική διαπραγμάτευση.

Δεν θα μπω στη συζήτηση αν αυτή η συμφωνία είναι ότι καλύτερο μπορούσαμε να πετύχουμε. Λόγω χρόνου, 4 λεπτών τοποθέτησης, αλλά όχι μόνο, δεν μπορεί, προφανώς να γίνει ουσιαστική συζήτηση για την συμφωνία, την διαπραγμάτευση αλλά και για την προετοιμασία για την διαπραγμάτευση που ήδη έχει ξεκινήσει.

Ωστόσο, μπορούμε να τοποθετηθούμε, όχι πλήρως αλλά σε κάποια βασικά σημεία, για το ποιό είναι το αποτέλεσμα. Το ποιό είναι το αποτέλεσμα αποτελεί άλλη συζήτηση από το αν έγινε το καλύτερο δυνατό, τι θα μπορούσε να γίνει ή έπρεπε να γίνει ή θα πρέπει να γίνει και διάφορες γνωστές παραλλαγές σημαντικών ερωτημάτων. Στα δεδομένα λοιπόν.

Λίγοι, ευτυχώς και όχι σε αυτήν την αίθουσα, οδηγούνται σε ακραία επιχειρήματα για να νομιμοποιήσουν ένα, μερικώς και προσωρινά, τετελεσμένο αποτέλεσμα, αναπαράγοντας το γνωστό, στην ελληνική κοινωνία, δίλημμα των προηγούμενων κυβερνήσεων 'συμφωνία ή έξοδος από το ευρώ'.

Μόνη διέξοδος η φυγή προς τα εμπρός!

 

Κριτική αποτίμηση της διαπραγμάτευσης και της συμφωνίας - 2015.02.26

των Σπύρου Λαπατσιώρα, Γιάννη Μηλιού και Δημήτρη Π. Σωτηρόπουλου

1. Εισαγωγή

Μία αποτίμηση της «μεταβατικής» συμφωνίας της 20ής Φεβρουαρίου είναι ότι αποτελεί ανακωχή που επετεύχθη με πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης και αποδοχή από την άλλη πλευρά (των «θεσμών»). Στο επόμενο διάστημα, μέχρι το πέρας του τετραμήνου, θα διαμορφωθούν οι όροι διαπραγμάτευσης για την επόμενη συμφωνία. Αυτό κατά μία έννοια σημαίνει ότι δεν κρίθηκε τίποτα ακόμη. Όμως, η αποτίμηση αυτή είναι επισφαλής. Πρώτον, η ίδια η «μεταβατική» συμφωνία αλλάζει το συσχετισμό δύναμης. Δεύτερον, επειδή οι «εχθροπραξίες» θα συνεχίζονται σε όλη τη διάρκεια του τετραμήνου (έλεγχος των δεσμεύσεων και επανερμηνεία των όρων της από κάθε πλευρά) απαιτείται να κατανοήσουμε πρώτα το τοπίο των διαπραγματεύσεων.

2. Συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου: Ένα πρώτο βήμα σε ολισθηρό έδαφος …

2α. Οι στόχοι της διαπραγμάτευσης

Η ελληνική κυβέρνηση προσήλθε στο Eurogroup της 12ης Φεβρουαρίου, δηλαδή στην πρώτη ουσιαστική φάση της διαπραγμάτευσης, με αίτημα μια συμφωνία σε ένα νέο «πρόγραμμα-γέφυρα», δηλώνοντας ρητά ότι είναι αδύνατη η παράταση του υπάρχοντος προγράμματος, που έχει απορριφθεί από τον ελληνικό λαό:

1. Το «πρόγραμμα-γέφυρα» δεν θα περιελάμβανε όρους, αξιολογήσεις κλπ., αλλά μια επίσημη αποτύπωση της βούλησης όλων των πλευρών για διαπραγμάτευση χωρίς πιέσεις και εκβιασμούς και χωρίς οποιαδήποτε μονομερή ενέργεια.

Καθεστώς εξαίρεσης

Αυγή, "Συναντήσεις", 2015.02.18

Η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και γενικότερα η ενίσχυση της διαπραγματευτικής ισχύος των επιχειρήσεων ως προς τον καθορισμό των όρων εργασίας, είχε ρητό στόχο την μείωση των τιμών (ειδικά των εμπορευμάτων, προϊόντων ή υπηρεσιών, που εξάγονται – των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών), έτσι ώστε να διευρυνθούν οι εξαγωγές.

Τα κύρια μακροοικονομικά αποτελέσματα τα οποία επήλθαν είναι : α) η ενίσχυση της οικονομικής ύφεσης, λόγω της περαιτέρω μείωσης της καταναλωτικής δαπάνης, β) η σημαντική αύξηση του περιθωρίου κέρδους για τις επιχειρήσεις γ) η μη-μείωση των τιμών – αντίθετα αυξήθηκαν - λόγω επιλογής αύξησης του περιθωρίου κέρδους και δ) η μη- αύξηση των εξαγωγών.

Συνέντευξη στην εφημερίδα της Κύπρου "Χαραυγή"

2015/02/15

1. Θεωρείτε απειλή ή ορατό ενδεχόμενο την άποψη ότι αν η Ελλάδα επιμείνει στην επαναδιαπραγμάτευση του προγράμματος το πιο πιθανόν να βρεθεί εκτός ευρωζώνης;

Η έξοδος της Ελλάδας από την ζώνη του ευρώ την μετατρέπει από ζώνη ενιαίου νομίσματος σε ζώνη σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Με άλλα λόγια, οι αγορές χρήματος δυναμικά και άμεσα θα ανιχνεύσουν το επόμενο υποψήφιο για έξοδο κράτος-μέλος. Αυτό το γεγονός είναι καθιστά τις οικονομικές εξελίξεις απροσδιόριστες και στην καλύτερη περίπτωση ενέχει υπερβολικά υψηλό κόστος – για παράδειγμα το θεσμικό και οικονομικό κόστος που θα αναλάβει η ΕΚΤ ώστε να διατηρήσει άλλα κράτη μέλη, όπως η Ιταλία, εντός ευρώ. Σχηματικά, το διακύβευμα είναι 2 τρισ. έναντι 20δισ. ευρώ, αν περιοριστούμε στα κόστη της Ευρώπης. Επίσης, θα “αυξηθεί” ο πολιτικός κίνδυνος από την ενίσχυση των εθνικισμών, οι οποίοι αποτελούν την μόνη μακροπρόθεσμη απειλή στη συνοχή της ευρωζώνης. Τέλος, στο σημερινό γεωπολιτικό τοπίο, μία έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, αποτελεί καταλύτη αναταράξεων με απρόβλεπτες επιπτώσεις. Συνεπώς, το ενδεχόμενο Grexit έχει απαγορευτικό οικονομικό και πολιτικό κόστος για την Ευρώπη.

By Changing Direction, Syriza Can Win Over Greece and Europe

Αρθρο στους New York Times, 2015.01.30

Syriza won this week’s elections because the Greek people were furious with policies that led to an unemployment rate of 25 percent, a 25 percent reduction of the economy and an unprecedented rise in social inequality and poverty.
Some European officials have already indicated that in negotiating Greek debt, they would consider some of the targets of the new government: an end to strict deficit reduction, modernization of the state administration
and economic growth boosted by a mix of public and private investment.
The distance between the new Greek government and European officials and creditors is not insurmountable. There is a growing understanding that Greece’s existing debt payment obligations actually strangle economic growth. And there is a range of technical solutions to the issue of sovereign debt that can be discussed.

QE-Χρονική Χαλάρωση

Εφημερίδα Εποχή, 2015.01.25

Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE στη συνέχεια) που αποφασίστηκε στις 22/1 αποτελεί συνέχεια προγραμμάτων που αποφασίστηκαν το καλοκαίρι του 2014.

Τα προηγούμενα προγράμματα δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα ως προς τη διεύρυνση της χρηματοδότησης στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά. Τι καινούργιο κομίζει αυτό το πρόγραμμα και ποια αποτελεσματικότητα επιδιώκει;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα χρειάζεται να εξετάσουμε τα διάφορα στοιχεία που ορίζουν ένα πρόγραμμα QE.

Τι είναι η πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης;

Αποτελεί (έκτακτη) πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας η οποία έχει στόχο να επηρεάσει τις συνθήκες χρηματοδότησης κρατών, επιχειρήσεων και καταναλωτών, έτσι ώστε να αποφευχθεί οικονομική ύφεση ή να διευκολυνθεί η έξοδος από αυτήν.