Η επιμήκυνση διευκολύνει τη βαθύτερη εσωτερική υποτίμηση
Συνέντευξη στην εφημερίδα Εποχή, Κυριακή, 30 Σεπτεμβρίου 2012
Η τακτική
μαστίγιο και καρότο, και
πάλι μαστίγιο δεν εφαρμόζεται
πια μονάχα στην «ειδική
περίπτωση» της Ελλάδας. Η
Ισπανία, αλλά και η Πορτογαλία,
ακόμα και η Ιταλία αντιμετωπίζουν
πια, με απρόβλεπτες συνέπειες,
τα «μπρος πίσω» του Βερολίνου
και των προθύμων συμμάχων
του. Τι σημαίνουν όλα αυτά
και πώς επηρεάζουν τις εξελίξεις
στη χώρα μας εν όψει του νέου
πακέτου αντιλαϊκών και
υφεσιακών μέτρων, αλλά
και του «σωτήριου» αιτήματος
για επιμήκυνση;
Tη συνέντευξη
πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Οι εξελίξεις
στην ΕΕ ανατρέπουν, ουσιαστικά,
τα βήματα που θεωρήθηκε
ή προβλήθηκε ότι έγιναν
τους τελευταίους μήνες για την
αντιμετώπιση της κρίσης
στην ευρωζώνη. Εννοούμε την
απόφαση περί κεφαλαιοποίησης
των τραπεζών (που απέσπασε
ο Μόντι) και την αγορά ομολόγων
(που εισηγήθηκε ο Ντράγκι).
Η συνάντηση Μέρκελ –
Λαγκάρντ, η υπαναχώρηση
της Γερμανίας και των δορυφόρων
της στο θέμα της Ισπανίας είναι
σοβαρές εξελίξεις,
επιτείνουν την αστάθεια.
Τι σημαίνουν όλα αυτά, πού
βρισκόμαστε;
Οι αποφάσεις
της ΕΚΤ είναι αποτέλεσμα
της στρατηγικής να μετατίθενται
από τα κράτη-μέλη δημοσιονομικές
αποφάσεις σε αυτήν, για
λόγους που έχουν να κάνουν με
την στρατηγική διαχείρισης
της κρίσης του 2008. Οι πρόσφατες
αποφάσεις της συνάδουν
με την αντίληψη του ΔΝΤ για μια
αναθεώρηση της ευρωπαϊκής
στρατηγικής η οποία έχει
βρεί και συμμάχους στο «Νότο».
Η αντίληψη του ΔΝΤ είναι ότι
θα πρέπει να δοθούν περισσότεροι
βαθμοί ελευθερίας στις
κυβερνήσεις των κρατών –
μελών, ώστε να εφαρμόσουν
μεν την νεοφιλελεύθερη
στρατηγική μετάλλαξης
του ευρωπαϊκού «κοινωνικού
υποδείγματος», με την
αναγκαία κάμψη των ρυθμών
μεγέθυνσης ή και την ύφεση
που συνοδεύει αυτήν την
στρατηγική, αλλά σε
μεγαλύτερο βάθος χρόνου,
χωρίς να οδηγεί σε καταστάσεις
οικονομικής ύφεσης
τύπου Ελλάδας. Αυτή η αναθεώρηση
είναι εν μέρει επιβεβλημένη
από το μέγεθος των χρηματοδοτικών
αναγκών της Ιταλίας και της
Ισπανίας (και της ίδιας της
Γαλλίας). Αυτή η αντίληψη
συνεπάγεται ότι η Γερμανία
και τα άλλα κράτη με ΑΑΑ
πιστοληπτική ικανότητα
και πλεονάσματα θα επωμιστούν
πολύ μεγαλύτερα βάρη,
ενώ συγχρόνως θα δοθεί η
δυνατότητα στα υπόλοιπα
κράτη μέλη να μη κάνουν σύντομα
τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις
που απαιτούνται ώστε να
τεθεί σε λειτουργία το
δημοσιονομικό σύμφωνο.
Εν ολίγοις, καλούνται οι
Γερμανοί να οδηγηθούν και
αυτοί σε μέτρα προσαρμογής,
χωρίς να έχουν αυτό το οποίο
θεωρούν δίκαιο αντάλλαγμα.
Πρόκειται για μυωπική
αντίληψη, όπως έχουμε
επισημάνει από το 2009 που
αποφασίστηκε αυτή η
στρατηγική, αν έχουμε
κριτήριο τα ζητήματα
χρηματοδότησης. Ωστόσο,
συγχρόνως πρόκειται για
αναγκαία στρατηγική, η
οποία επιταχύνει και
εμβαθύνει το νεοφιλευθερισμό
και ως εκ τούτου είναι στρατηγική
φωτιάς με όλες τις εντάσεις
που έχει και επιφέρει μια
τέτοια - ειδικά εν όψει της
Συνόδου Κορυφής και της
συνειδητοποίησης ότι
πλέον απομονώνεται και
εντός Ευρώπης. Εν κατακλείδι,
η πολιτική ελίτ,
εκπροσωπώντας τα μακροπρόθεσμα
συμφέροντα του κεφαλαίου,
κάνει έναν πόλεμο εναντίον
των κοινωνιών της Ευρώπης
και αυτό οδηγεί και σε επιμέρους
συγκρούσεις. Σε σχέση με την
Ισπανία. Με βάση την προηγούμενη
ανάλυση η δήλωση της
Γερμανίας και των δορυφόρων
της ότι τα 100 δισ. θα προστεθούν
στο δημόσιο χρέος της Ισπανίας
– ανεβάζοντάς το κοντά
στο 100% του ΑΕΠ καθίσταται
κατανοητή. Στην Ισπανία
οι εξελίξεις θέτουν σε
δοκιμασία το σχέδιο Ραχόι
για την επιβολή «μνημονίου»
λιτότητας χωρίς Μνημόνιο.
Τίθεται θέμα θεσμικής
σταθερότητας λόγω των
αιτημάτων αυτονομίας
που υφέρπουν και πρόκειται
για μία ακόμη περίπτωση
που η πολιτική σταθερότητα
ενός κράτους-μέλους δε
συμβαδίζει με τις ανάγκες
της προωθούμενης δημοσιονομικής
και τραπεζικής ενοποίησης.
Συζητώντας
για την επιμήκυνση όσον
αφορά το ελληνικό
πρόγραμμα, φθάσαμε βαθμιαία
στο πραγματικό ζήτημα που
κρυβόταν επιμελώς, ότι
δηλαδή αυτό είναι μετέωρο.
Μιλούν για νέο «σχέδιο σωτηρίας»,
χρηματοδοτικό κενό και
ποιος (δεν) θα το καλύψει κ.λπ. Εν
τω μεταξύ, διαπραγματεύονται
η κυβέρνηση με την τρόικα το
σχέδιο για 2013-2014. Πώς συμβιβάζονται
όλα αυτά;
Το ελληνικό
πρόγραμμα έχει δύο άξονες.
Εν συντομία: τα ελλείμματα
και τη μεταστροφή της ελληνικής
οικονομίας σε πιο εξωστρεφή
μέσω της υποτίμησης της
εργασίας. Λόγω του πολεμικού
του, απέναντι στην κοινωνία,
χαρακτήρα επιφέρει
ύφεση η οποία φτιάχνει το
γνωστό πλέον σπιράλ
χρέους-ελλειμμάτων και
ύφεσης. Αυτό σημαίνει ότι
το ελληνικό πρόγραμμα,
όπως και κάθε αντίστοιχο
ευρωπαϊκό πρόγραμμα
προϋποθέτει την κάλυψη των
χρηματοδοτικών κενών
του δημόσιου τομέα είτε με
μείωση των κοινωνικών
δαπανών είτε με κούρεμα
αυξάνεται είτε με
ιδιωτικοποιήσεις είτε
με εξωτερική χρηματοδότηση
(εφόσον ο πληθωρισμός δεν,
η μεγέθυνση είναι αντιφατική
με το χρόνο που διαρκούν τα
προγράμματα λιτότητας
και τα επιτόκια δανεισμού
από τις αγορές για την
αναχρηματοδότηση
των χρεών αυξάνουν). Το
χρηματοδοτικό κενό
είχε διαπιστωθεί από την
προηγούμενη αξιολόγηση
της τρόικας, εμφανιζόταν
στους υπολογισμούς του ΔΝΤ.
Από τη στιγμή που διαπιστώθηκε
ύφεση μεγαλύτερη απ’
ό,τι αναμενόταν τότε και
τα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων
αποδείχθηκε ότι θα είναι
πιο λίγα από τα υπολογιζόμενα,
οι όποιες προσπάθειες μείωσης
του ελλείμματος απλά
συγκρατούν το διαρκώς
αυξανόμενο χρηματοδοτικό
κενό. Τα μέτρα τα οποία
λαμβάνονται αυτές τις
ημέρες, οδηγούν σε ύφεση
τουλάχιστον 7% για το 2013 χωρίς
πρόσθετη χρηματοδότηση
(πρόκειται για πολύ αισιόδοξη
εκτίμηση) και απροσδιόριστη
ακόμη για το 2014. Επομένως οι
χρηματοδοτικές ανάγκες
αυξάνουν. Με άλλα λόγια, το
πρόβλημα του μετέωρου του
προγράμματος ήταν γνωστό,
αλλά λυνόταν δια της αρχής
της μετάθεσης. Με τον ίδιο
τρόπο θα λυθεί και τώρα. Η
επιμήκυνση του προγράμματος
συνεπάγεται μεγαλύτερο
χρηματοδοτικό κενό,
κυρίως λόγω της ύφεσης, που
προκαλεί το όλο πρόγραμμα.
Η επιμήκυνση
έχει απορριφθεί από τον
ΣΥΡΙΖΑ ως λύση. Τι στην
πραγματικότητα ζητάει
η κυβέρνηση με τον όρο
«επιμήκυνση»; Γιατί πότε
λέει ότι δεν θα χρειασθούν πρόσθετη
χρηματοδότηση (Σαμαράς),
πότε αναφέρονται και τα
ποσά (Στουρνάρας). Ποιο το
σκεπτικό της δικής μας
εναντίωσης;
Η επιμήκυνση
«απαλύνει» μόνο την εφαρμογή
και την κατανέμει σε βάθος
χρόνου. Η ύφεση που θα
δημιουργήσουν τα μέτρα,
εκτός από πρωτόγνωρη
κατάσταση εξαθλίωσης
για μεγάλα τμήματα της
ελληνικής κοινωνίας, θα
δημιουργήσει απόκλιση
στόχων. Η σκέψη φαίνεται να
είναι: αν κατανεμηθούν
πιο ομαλά οι στόχοι προσαρμογής,
τότε δεν θα χρειαστεί τα νέα μέτρα
που θα παρθούν να είναι τόσο
«σκληρά» το 2013 (μάλλον το
καλοκαίρι). Η επιμήκυνση
δίνει τη δυνατότητα να
σπάσουν τα νέα μέτρα σε περισσότερα
πακέτα, εφόσον κάθε χρόνο
θα υπάρχουν πιο μικροί στόχοι.
Επιμήκυνση χωρίς κάποιας
μορφής χρηματοδότηση
δεν υπάρχει – αυτή θα πάρει
είτε τη μορφή της ενίσχυσης
με διάφορα πακέτα είτε
της αναθεώρησης της δανειακής
σύμβασης είτε της μείωσης
επιτοκίων… Η άποψη
ότι το να μιλάμε για
χρηματοδοτικά κενά
λόγω επιμήκυνσης δυσκολεύει
τη διαπραγμάτευση είναι
ανεδαφική. Μοιάζει με την
άποψη ότι για την ύφεση
φταίει ότι μιλάμε για ύφεση.
Όλοι γνωρίζουν ότι το ελληνικό
πρόγραμμα είναι εκτός στόχων
από τον προηγούμενο χρόνο.
Ότι για να επιστρέψει στις
αγορές και να μπορεί να πληρώνει
τοκοχρεολύσια η Ελλάδα
χωρίς πρόσθετη χρηματοδότηση,
απαιτούνται εξωφρενικές
υποθέσεις για μεγέθυνση,
έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις
και πρωτογενή πλεονάσματα.
Το κούρεμα που σχεδιάζεται
(συμμετοχή της ΕΚΤ), αποτελεί
μορφή κάλυψης του χρηματοδοτικού
κενού ωστόσο είναι
αναποτελεσματικό
και έχει νόημα μόνο ως
τμηματική άσκηση σε μία
πιο ολοκληρωμένη λύση,
που θα αφορά και τα κράτη-μέλη
που έχουν δανείσει το ελληνικό
δημόσιο. Άλλωστε, το χρέος
δεν ήταν το πραγματικό
πρόβλημα των μνημονίων.
Φαίνεται, εν τέλει, η επιμήκυνση
και ο συνδυασμός των διαφόρων
τρόπων κάλυψης του χρηματοδοτικού
κενού να αποτελεί απλά
επιχείρηση επιμήκυνσης
του πολιτικού τους χρόνου,
ολοκληρώνοντας με νέους
γύρους την διαδικασία
εσωτερικής υποτίμησης.
Οι τελευταίες
εκτιμήσεις για την πορεία
της ύφεσης στην ελληνική
οικονομία είναι τρομακτικές.
Για παράδειγμα η City προβλέπει
για το 2013 πτώση 10,7%, έναντι 7,5%
το 2012! Πού πάμε, και πού μπορούμε
να φθάσουμε;
Χωρίς πρόσθετη
χρηματοδότηση, η οποία
να κατευθυνθεί στην οικονομική
δραστηριότητα είναι αυτό
ένα πολύ πιθανό μέγεθος.
Είναι, θα λέγαμε, βασικό
σενάριο, το οποίο ισοδυναμεί
με κοινωνική και πολιτική
έκρηξη. Η City δείχνει στη Σύνοδο
Κορυφής ότι απαιτούνται
προγράμματα χρηματοδότησης
της οικονομικής δραστηριότητας
– όχι για να έρθει η ανάπτυξη
αλλά για να υπάρχει μία ύφεση
μικρότερη του 2012 και να μην
οδηγηθούμε σε ακραία
φαινόμενα αποσταθεροποίησης.
Το αντίπαλο σχέδιο
Αυτές οι εξελίξεις
τροποποιούν το συριζικό αντίπαλο
σχέδιο για έξοδο από την
κρίση; Πόσο το επηρεάζουν
και προς ποια κατεύθυνση;
Οποιοδήποτε
πρόγραμμα αποτελεί την
επικύρωση και έκφραση
μιας κοινωνικής συμμαχίας.
Το σημαντικότερο σήμερα
είναι ότι τα νέα μέτρα οδηγούν
σε επέκταση των φαινομένων
αποδιάρθρωσης της κοινωνικής
συνοχής, σε φαινόμενα
ακραίας φτώχιας και εξαθλίωσης.
Τα κινήματα αλληλεγγύης
αλλά και οι κοινωνικοί θεσμοί
οι οποίοι θα εκπροσωπήσουν,
μαζικά, τις απαιτήσεις
του κόσμου της εργασίας, είναι
πολύ πίσω από τις ανάγκες
που υπάρχουν και θα προκύψουν.
Η βαθύτατη ύφεση, η
κοινωνική αποδιάρθρωση
που συνεπάγεται, δημιουργεί
δυσκολίες στη συλλογική
δράση και την οργάνωσή της
τις οποίες πρέπει να σκεφτούμε.
Συνθηματικά, αυξάνει
μεν η οργή του κόσμου αλλά
συνάμα και η απελπισία.
Από αυτή την πλευρά, αποτελεί
μεγάλη υποχώρηση για
τη συγκρότηση των – αναγκαίων
και μόνο – προϋποθέσεων για
μια αριστερή έξοδο από
την κρίση το γεγονός ότι δεν
προχώρησε γρήγορα η
μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ,
για να εντάξει το νέο κόσμο που
τον προσέγγισε: έπρεπε να
έχει τελειώσει από τον Ιούλη.
Από εκεί και μετά μπορούμε
να πούμε και άλλα. Συνοπτικά
δύο. Πρώτο, το πρόγραμμα
μετάλλαξης τα ελληνικής
οικονομίας σε πιο εξωστρεφή
έχει οδηγήσει σε απαξίωση
και καταστροφή παραγωγικών
δυνατοτήτων, διαδικασία
η οποία με τα νέα μέτρα θα
συνεχιστεί και αυτό δημιουργεί
πρόσθετες δυσκολίες, ειδικά
με το σημείο εκκίνησης.
Δεύτερο, οι διαμορφούμενες
εξελίξεις στην Ευρώπη,
παρόλο που δεν κινούνται
προς την «καλή πλευρά», δίνουν
περισσότερο χώρο και
«αυξάνουν» την κοινωνική
εγκυρότητα ενός
προγράμματος της ριζοσπαστικής
αριστεράς για έξοδο από
την κρίση.
http://www.epohi.gr/portal/oikonomia/11016-sss-sssss-s-sss
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου